De geschiedenis van de Stuurgroep Sint-Andries moet nog geschreven worden. Hieronder hebben we geprobeerd om al een terugblik te werpen op de werking van de voorbije decennia. Onderstaand overzicht is niet volledig en zal verder worden aangevuld en aangepast.

25ste verjaardag

In 2009 vierde Stuurgroep Sint-Andries haar 25-jarig bestaan met een groot verjaardagsfeest op de bovenste verdieping van de Oudaan. Met schoon zicht op de wijk kon op 29 augustus 2009 worden genoten van een overzichtstentoonstelling ’25 jaar weerbaar en weerbarstig’, een feestelijke receptie, gevolgd door een buurtbuffet. Eddy Baelemans, korpschef en gelegenheidsgastheer, verwelkomde de genodigden en de Koninklijke Fanfare Onafhankelijkheid Wiekevorst zorgde voor de muziek.

 

Expo 25 jaar weerbaar en weerbarstig

Een overzichtstentoonstelling over de geschiedenis van de Stuurgroep Sint-Andries werd opgebouwd rond 11 thema’s, als het ware rode draden door heen de kwart eeuw werking van de bewonersgroep. De informatie hieronder werd intussen geactualiseerd.

1. Lode Sebregtspark, groene long en opkikker voor zone 3

Vanaf 1984 stond de afbraak van de garage van de Mobiele Brigade van de politie in Bogaerdestraat 50 op de agenda. Hoewel huisvestingsmaatschappijen plannen koesterden om deze binnenzone vol te bouwen, hebben we vanuit de bewoners steeds blijven ijveren om hier een heus park te ontwikkelen. Na de afbraak in 1990 gaf een politiecommissaris onmiddellijk de opdracht om deze binnengronden te verharden om er vervolgens een parking voor politiepersoneel te kunnen organiseren. Bewoners tekenden bezwaar aan en schepen Mangelschots zorgde dat deze klucht niet kon doorgaan. Het was De Goede Woning die de invulbouw, zowel in de Bogaerdestraat, Aalmoezeniersstraat als de Schoytestraat op gang bracht. In twee fasen werden de gaten in de gevelstructuur volgebouwd. De bewoners zélf trokken dan naar Brussel om een ‘formulier O’ voor de omgevingswerken in te dienen. Dat wil zeggen dat Brussel voor een subsidiëring voor een groene heraanleg zal geven, en dat na de heraanleg De Goede Woning dit parkje moet overdragen aan de stad. De heraanlegplannen werden goedgekeurd in de Stuurgroep en de uitvoering volgde. Maar het duurde om allerlei administratieve redenen meer dan 5 jaar dat dit parkje effectief publiek domein zou worden.

Weerbare bewoners hebben dus meer dan 15 jaar lang op een hardnekkige en weerbarstige wijze moeten knokken om de einstreep te bereiken. Loop eens langs Bogaerdestraat nr. 50. Het is een prachtige groene long voor de wijk, iedereen is er welkom.

2. Bogaerdepleintje, van gekraakte politieparking tot zalig rustpunt voor zone 3

=> voorlopig nog bouwwerf, maar hopelijk snel terug een volwaardig buurtplein

Zone 3, het deel van de wijk tussen Nationalestraat en de as Kammenstraat-Bredestraat-Begijnenstraat was (en is nog steeds) het meest verloederde deel van onze wijk. Vanaf de opstart van de stuurgroep in 1984 werd gesteld dat de politieparking moest verdwijnen en dat op deze plek een buurtplein zou uitgebouwd worden. Achter de bomenrij waren 16 sociale woningen gepland en deze grond werd overgedragen naar een huisvestingsmaatschappij.  Later werd geopteerd om hier geen huurwoningen, maar wél sociale koopwoningen te bouwen. Elf jaar later was het dan zover. De onderhandelingen met de politie leverden niks op en daarom werd in 1995 beslist om zélf het plein aan te leggen. Via een buurtcontract kregen we de stad mee en met giften van de Federatie van de Bouwnijverheid werd het pleintje ingepalmd en aan de buurt gegeven. Mét een standbeeld, mét bomen en planten rondom, met zitbanken en petanquevelden. De opkuis deden we zélf. De hondenstront werd dagelijks netjes verwijderd, bloemen en planten werden met liefde en zorg door omwonenden gekoesterd. In 2003 lazen we in de krant dat ons pleintje zou verdwijnen. Er waren bouwplannen om ALLES, ook ons pleintje vol te bouwen met een jeugdherberg. De weerbarstige wijk schoot in actie. Het lukte om de rooilijn terug te krijgen waar ze moest zijn, en de bouwoppervlakte voor de jeugdherberg werd gehalveerd. Intussen is jeugdherberg Pulcinella af, maar het is nog wachten op de heraanleg van ons zalig buurtpleintje.

3. Rijke Beukelaarstraat, de allermooiste woonstraat van ‘t stad

Reeds eind van de jaren ’70 werd door de nieuwe bewoners van dit straatje tussen de Lange Riddersstraat en de Pompstraat de strijd voor een leefbare woonstraat aangevat. Beetje per beetje werd de auto verbannen en in 1984 was het straatje provisoir afgesloten met grote bloembakken van ’t stad. De gevels werden alvast van mooie bloemen voorzien en er was steeds leven op straat. Steeds veel spelende kinderen en bij de minste zonnestraal werden tafels en stoelen op straat gezet en werd er op straat gegeten en geleefd.Dan de heraanleg; het duurde uiteindelijk tot 1992 dat de actuele heraanleg tot stand kwam. Ook hier was veel geduld en vooral weerbarstigheid noodzakelijk om het stadsbestuur over de schreef te krijgen. Het werd een échte doe-het-zélf-straat. Het ontwerp werd achter de PC van enkele bewoners uitgewerkt, die kennis hadden dus de bewoners zélf in petto. Dan de uitvoering: de bewoners metsten zélf hun bloembakken. De aannemer kreeg van de stad de opdracht om er een blauwe steen op te leggen. Er kwam tegenstand. Eén bewoner slaagde erin om op bevel van de rechter een boompje te laten verwijderen. Maar de Rijke Beukelaarstraat is en blijft het allermooiste woonstraatje van de stad. En dat allemaal mede dankzij het koppige engagagement van de Stuurgroep.

4. coStA, p®achtig wijk-cultuurpaleis

Toen in 1987 de DOR, de Dienst Openbare Reiniging, naar ’t Keil verhuisde, kregen de gebouwen van De Pacht een nieuwe bestemming. We lazen we het volgende in de krant: HET MOET EEN SOORT VEREDELD BUURTHUIS WORDEN, IETS WAAR DE BUURT KAN VAN PROFITEREN. Schepen Mangelschots wilde er vergaderzalen en iets in de culturele sfeer in onderbrengen en het zou een plek moeten worden om buurtfeesten te organiseren. Liefst 28 wijkverenigingen gingen toen nauw samenwerken. Er werden kleine en grote enquêtes gehouden, voorbeelden in binnen- en buitenland bezocht, de culturele raad werd ingeschakeld. Onder regie van de mensen van het Opbouwwerk werd alles gestroomlijnd met werkgroepen verbouwing, beheer en programmatie. De Stuurgroep was de draaischijf voor dit project. Hier werd maandelijks voetje per voetje dit unieke experiment op poten gezet. Het was zeven jaar keihard knokken en in 1994 werden de deuren (van de eerste fase) geopend. De 4 eerste jaren werd coStA bijna volledig gerund door de bewoners zélf. Later kwam er een grote professionele ondersteuning van stadspersoneel. In 2009, bij de 15^de verjaardag van ons cultureel wijkcentrum, staan we (opnieuw) op een keerpunt. De raad van bestuur werd opgedoekt en het zijn de stadsdiensten die alles stevig onder controle hebben. Maar er is een spiksplinternieuw en enthousiast team van stadspersoneel dat in de loop van de volgende maanden samen met ons een nieuwe start zal nemen. CoStA is van de wijk en van de wijkbewoners. Dat moet zo blijven.

5. Vrijdagmarkt  & zijstraatjes, betegeld en aangelegd met bewonersbetrokkenheid

Toen in 1997 er belangrijke rioleringswerken noodzakelijk waren ‘onder’ de Vrijdagmarkt en zijstraatjes werd aangekondigd dat nà deze werken een grondige haraanleg aangewezen was. Ook in 1997 werd het 13-stappenplan door het college goedgekeurd. Dit stappenplan voor heraanleg van straten en pleinen was een meesterstuk dat stuurgroepvoorzitter Ludo Coppieters en schepen van openbare werken Paul Deloose hadden uitgewerkt. Het kon dus voor de eerste maal uitgetest worden. Cruciaal waren de 3 inspraakmomenten bij het voorontwerp, het ontwerp en het definitief ontwerp. Er werd een leidend ambtenaar aangesteld. Vanaf de eerste stap was hij actief mee betrokken. Hij gaf de randvoorwaarden op en stelde mee de enquête op die bij de bewoners en handelaars werd gebust. Hierop kwam een repliek van 85 %. Op basis van deze ijkpunten werd het voorontwerp opgemaakt. Bij de 3 volksraadplegingen werden telkens de gevraagde aanpassingen opgenomen en werden de plannen verfijnd. Dan de uitvoering. Samen met de aannemer en de conducteur van de stad Antwerpen werden wekelijks werfvergaderingen gehouden. Eén leegstaand winkelpand werd als werfsecretariaat gehuurd door de aannemer. Hier werd ook een brievenbus-klachtenbus gehangen en vanuit dit pand werd alle informatie en communicatie gestroomlijnd. Het resultaat mag er wezen. Goede afspraken maken goede buren. Met wat goede wil van alle partners hoeft zo’n werf geen zenuwslopende bedoening te worden…

6. Stad-aan-de-Stroom, van wateroverlast naar een kaai-goeie toekomstdroom…

Tijdens de NW-storm op 3 januari 1976 stroomde een derde van onze wijk onder water en moesten we een week lang kelders ruimen, de modder wegkrijgen en de verzopen spulletjes afvoeren. Eén jaar later kwam het Sigmaplan tot stand: een stormvloedkering aan Oosterweel, verhoogde dijken en overstromingsgebieden moesten bij ontij de rampspoed onmogelijk maken. Toen in 1990 het ambitieuze project Stad-aan-de-Stroom werd opgestart, was er een zeer grote belangstelling vanuit de wijk. Dit stedenbouwkundig project bracht heel veel bewoners samen en werd een enorme impuls voor de werking van onze Stuurgroep. Vorming van bewoners is uiterst belangrijk. Er werd heel wat expertise opgebouwd rond stedenbouw en verkeerskunde, Jan-met-de-pet-van-Sint-Andries kon aan de toog met visie en argumenten mee discuteren over de gewenste stadsontwikkeling. Tussen 1990 en 1993 leerde de wijk écht vergaderen en op een degelijke wijze de wijkontwikkelingsplannen op punt zetten. In 1994 viel alles stil. Stad-aan-de-Stroom werd plots afgeblazen, de frustratie was groot. In 2006 werd via Antwerpen aan ’t Woord het scheldekaaiendossier terug op de inspraakagenda geplaatst. Met de steun van middenveldorganisaties werd de stad Antwerpen aangepord om op een adequate wijze de heraanlegplannen met de bewoners te communiceren. Vele bewoners werkten actief mee aan de inspraaktafels. Het is nu wachten op Godot, pardon, sorry,  op de aangekondigde opstart in 2011 van de aanleg van een heerlijk en kaaigoed stadspark ter hoogte van de Plantinkaai en de Sint-Michielskaai. De kaaien zijn van ons, tot aan de blauwe steen.

7. Sociale woonblok, tussen Kloosterstraat en Sint-Michielskaai, gebouwd op inspraak – participatie als fundering…

In 1994 kreeg Stuurgroep Sint-Andries als belangrijkste opdracht de verbetering van de woonsituatie in de wijk mee. Impulsen voor sociaal wonen kregen voorrang. Met de subsidies van de herwaarderingsgebieden werden er meer dan 200 sociale huurwoningen gerenoveerd en 280 stuks bijgebouwd. Onze wijk telde toen reeds bijna 800 sociale huurwoningen, vandaag zijn dat er 1080. De Gulden teerling tussen Kloosterstraat, Arsenaalstraat, Sint-Michielsstraat en Fortuinstraat werd één van de vele projecten waar de wijk zeer intens ging samenwerken met de stad en de huisvestingsmaatschappijen. Met de campagne Schoon volk aan ’t Scheld werden alvast de stadswoningen aan de Sint-Michielskaai gered van de sloop, de commercialisering en de privatisering. De renovatiewerken werden nauwgezet opgevolgd en begeleid en het werd een enorm positieve ervaring bewoners en huurders te betrekken bij zulke ingrijpende werkzaamheden. Sociale huisvesting werd een enorme opkrikker voor de wijk. Niet alleen voor de huurders die er nu kwaliteitsvolle woningen konden betrekken, maar er volgden ook vele private investeringen. Sociale huisvesting doorprikte het verloederde beeld van de vroegere Parochie van Miserie en dit lokte de happy few mét centen naar onze wijk. Vandaag zitten we op een moeilijk punt. De middenklasse wordt ‘overklast’ door de betere klasse. Sint-Andries wordt een duale wijk met de twee uitersten van enerzijds lage inkomensgroepen, anderzijds de grote tot zeer grote veelverdieners. We wachten nu op de bouw van sociale koopwoningen om terug het evenwicht met een mengelmoessamenleving te herstellen.

8. BPA 93 en Munthof, méér groen, minder bakstenen

Begin de jaren ’70 waren er grootse plannen om aan de Muntstraat een grootschalig sport- en cultuurcentrum uit te bouwen. Vanuit de Lange Ridderstraat tegenover de Sint-Andriesstraat werd een nieuwe straat gepland die doorgetrokken werd naar de Kloosterstraat, om daar aan te sluiten op de Kromme Elleboogstraat. Voor deze operatie werd BPA 93 opgesteld om de structuur van de ganse woonblok te heroriënteren. Maar in 1980 werden deze plannen opgedoekt. Daarom kregen de Stuurgroep in 1984 de opdracht mee om de leefbaarheid van de ganse woonblok te garanderen. Er volgde een ontpitting van deze woonblok. Tussen Ridder- en Koosterstraat werd het trapveldje voor de voetballers en een voetgangersdoorsteek gerealiseerd. Er kwam een plan om de tuin van het Mercator-Orteliushuis te verdubbelen en ter hoogte van de Muntstraat kwam er een schuine voetgangersdoorsteek richting Sint-Andriesstraat. Het trapveldje en de Mercator-Orteliushuis werden klaplongen. Het trapveldje moest wijken voor de bouw van de kinderkribbe Pagadder en in de verdubbelde Mercator-Orteliustuin werd een kleuterschool gebouwd. De druk om op het Munthof bakstenen in plaats van bomen te planten blijft bestaan. De bewoners ergeren zich rot aan de baksteendictatuur van ’t stad en willen helemaal niet dat het Munthof een derde klaplong wordt voor deze bouwblok. We vroegen met aandrang dat het Munthof een volwaardige groene long wordt voor onze wijk en zetten daad bij het woord middels verschillende acties. Op het Stadhuis werd het roer omgegooid en na verschillende overlegrondes, ligt nu een ontwerp op de tafel, waar zowel de bewoners als de Stad tevreden over mogen zijn. De officiële opening van het Munthof is voorzien voor midden 2012!

9. Gazet van Sint-Andries, de stem van de wijk

De Gazet van Sint-Andries is niet zomaar een gazet. Deze wijkkrant is een wezenlijk bindmiddel tussen de bewoners en is het belangrijkste instrument van de Stuurgroep om op een representatieve wijze de wijkontwikkeling gestalte te geven. De Stuurgroep organiseert elke maand een soort Open Wijkforum waar alle thema’s en bekommernissen uit de wijk aan bod kunnen komen. De Gazet van Sint-Andries wil de geluidsversterker zijn van deze open wijkvergaderingen. Op het jaarlijkse geactualiseerde wijkontwikkelingsplan kunnen alle bewoners reageren en mee de plannen bijstellen. Via onze wijkenquêtes wordt getracht om een representatieve en gemeenschappelijke visie te ontwikkelen. Natuurlijk zijn er de vele plezante dingen, de anedootjes, ditjes en datjes van de wijk, de illustere bewoners en de heerlijke festiviteiten met kleine of grote C. Het is en blijft knokken om driemaandelijks ons gazet bij de drukker en in de brievenbussen te krijgen. Alle medewerking is daarbij welkom.

10. Vergaderitis of vergadercultuur, en vormingsmomenten en vele debatten

Elke laatste woensdag van de maand is het statengeneraal geblazen in de wijk. Van 19 tot 20 uur zijn het de straatantennes die nauwgezet de kleine en grote wrevels in de wijk samenbrengen, van 20 tot 22.30 u wordt getracht om de grotere wijkdossiers op een hoger niveau te tillen en over te gaan tot speerpuntacties. We zijn géén gesloten clubje van enkele individuen, maar we trachten in een open geest om ieders gedacht en standpunt op een volwaardige wijze aan bod te laten komen. Ons wijkontwikkelingsplan(WOP) is ons bestuursakkoord met de wijk. In ons WOP wordt ALGEMEEN BELANG van de wijk geformuleerd en de individuele belangskes worden er netjes uitgkieperd. Net zoals onze gazet is deze maandelijkse stuurgroep-vergadering niet ‘zomaar’ een vergadering. Het is een instrument om op een correcte en volwaardige wijze de ziel van de wijk in beeld te brengen. Er worden ook steeds nieuwe items aangesneden op deze vergaderingen. Zeer belangrijk zijn de vormingsmomenten en staddebatten. Maakbare Stad, Wakkere Sinjoor, Iedereen Burgemeester en Verkeer Verkeerd zijn enkele van de debatten en campagnes om onze gemeenschappelijke visie op de toekomst van de wijk te verfijnen. We zijn ondertussen zeer deskundig. Aan de cafétogen in Sint-Andries wordt op een hoog niveau gepraat over stedenbouw, verkeerskunde, architectuur en samenleving. En er is coStA. Dit centrum ‘made by de Stuurgroep’ is onze thuishaven.

En last but not least: 11. …

11. Feesten…feesten, feesten, feesten,…

De Parochie van Miserie is steeds en Parochie van Plezier geweest. Na de oorlog ontvolkte onze wijk en de klassieker van de driedaagse halfvastenfeesten doofden stillekes uit. Maar in 1975 werd door het comité Sint-Andrieskwartier Herleeft nieuw feestleven in de wijk geblazen. De jaarlijkse halfvastenstoet met bijkomende feesten werden een nieuw orgelpunt van de feestcultuur. Bij de opstart in 1984 van de Stuurgroep deden we mee aan de stoeten en initiatieven van comité Sint-Andrieskwartier Herleeft.  Ondertussen was er de Vic van de Korte Vlierstraat die in augustus terug de legendarische Volksspelen organiseerde. In 1995 was er de grootse Nacht van de Neus. Dit initiatief kreeg de jaren erop meermaals een navolging en 101 verschillende vormen. De wijkfeesten werden ook samen met handelaarsverenigingen opgezet. De kloosterstraatfeesten en de eerste Laundry Day’s werden op hetzelfde moment als de jaarlijkse wijkfeesten gepland. Uiteraard is er de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Neus in januari en zijn er de maandelijkse ‘feestelijke’ buurtmaaltijden. Vijf jaar geleden werd er een hoffelijkscharter tussen wijk en feestvierders opgesteld. In die periode was er een inflatie van feestelijkheden en was er geen weekend of er galmde muziek door onze straten. Te veel, te weinig… ? Onze wijk is en blijft een feestneuzenwijk. Elke verjaardag is belangrijk… alvast tot op ons volgend verjaardagsfeest!