Op zaterdag 16 september 2028 werd het Pieter Ballonpark ingehuldigd in Sint-Andries. De uitvinder van Smart City werd o.a. geprezen voor zijn doordachte toepassingen om de wijk klimaatrobuust te maken. Er was deze keer – in tegenstelling tot bij het Maarten Lutherplein – geen protest uit de buurt tegen deze naamgeving.
16 september 2018 is een datum die in het geheugen van vele Antwerpenaars staat gegrift. Tien jaar geleden, op de autoloze zondag, teisterden onweders en wolkbreu- ken de Antwerpse binnenstad. Gevolg: overstromingen. De materiële schade was immens en liep in de honderden miljoenen.
Het Sint-Andrieskwartier was het ergst getroffen en werd herschapen in een echte Parochie van Miserie. Op de Plantin- en de Sint-Michielskaai stond het water het hoogst. De waterkeringsmuur had deze keer een negatief effect. Hij zorgde er immers voor dat het overtollige regenwater slechts bij mondjesmaat in de Schelde kon wegvloeien, doordat de ronddrijvende auto’s de poorten blokkeerden. Het duurde 3 dagen voor alle water was weggetrokken. In de omgeving van de kathedraal deden de middeleeuwse ruien wonderen, want deze zorgden voor een buffering van regenwater. De parkeergarages onder en rondom de Groenplaats liepen vol, de schade was enorm. Uiteindelijk werden bijna 2000 wagens uit de binnenstad als onherstelbaar beschadigd afgevoerd.
Destijds, in 2017-2018, werden twee proefprojecten opgestart waarin de wijkbewoners een flinke stem kregen. Het Europese Resilience-project Klimaatrobuust Sint-Andries van Stadslab2050 en het Imec-project Smart City werden in mekaar vervlochten en zorgden er dan ook voor dat op relatief korte termijn de miserie van de parochie kon weggewerkt worden. Het nieuwe gemeentebestuur startte in 2019 onmiddellijk een alle-hens-aan-dek actieplan op. Het inschakelen van de informatietechnologie van Smart City was cruciaal om de infrastructuur en de publieke ruimte te herstellen én ‘klimaatbestendig’ aan te passen en op punt te zetten.
Er ontstond een economisch draagvlak om te investeren om de klimaatproblematiek te counteren en er werd een taskforce opgesteld om elke druppel water – te veel of te weinig – een plaats te geven.
Enkele ‘blauwe’ realisaties
• Aquafin en Rio-Link zorgden ervoor dat waterinfiltratie en waterbuffering in de toekomst konden opgevangen worden. De controle van alle waterdruppels onder het maaiveld is in feite het belangrijkste wapen om de klimaatveiligheid te garanderen.
• Zo werd o.a. water gedraineerd naar de wortels van de bomen, zodat deze de hete zomers konden overleven.
• Via de digitale watermeters van Woonhaven werd een succesvolle campagne opgezet om zuinig om te springen met drinkwater.
• De oude bunker met een opvangcapaciteit van meer dan 3000 m2 water werd op een vernuftige wijze ingeschakeld, o.a. voor het aanleveren van regenwater als spoelwater voor de toiletten van de omringende appartementen.
Twee opmerkelijke initiatieven
De metingen in de Nationalestraat van de luchtvervuiling van de aanschuivende auto’s naar en van de commerciële parkeergarages was alarmerend hoog, zodat de stadsbestuurders kozen voor een autoluwe wijk. Het districtsbestuur nam twee opmerkelijke initiatieven. De binnenstad werd uitgeroepen tot No Emission Zone en er werden uitsluitend elektrische wagens toegelaten. Ook GaPa investeerde in een parkeergarage voor elektrische deelwagens voor de buurtbewoners. Deze slimme beleidskeuzes zorgden er voor dat er een einde kwam aan de autoparkeerstraten en dat men radicaal kon investeren in groene tuin- en speelstraten voor voetgangers en fietsers.
De bewoners waren aanvankelijk bang dat allerlei parkeerapps nog meer auto’s van buiten de stad zouden aanzuigen, maar dat probleem was nu van de baan. Een stadswijk is om in te wonen en niet om in te parkeren.
Aan de Scheldekaaien is men momenteel bezig met het bouwen van de tramlijn die over Ringland zijn toer rondom de stad doet. Dit futuristisch vehikel zweeft 6 meter boven de begane grond.
Wadi’s en blotevoetenpaden
Het Eco-woonpark tussen de Willem Lepelstraat en de Prekersstraat is ondertussen hét paradepaardje van Sint-Andries geworden. Dit woonblok staat model voor de slimme energiewijk. Voor de 264 heel knap geïsoleerde huurwoningen in dit woonblok haalt men via een warmtepomp de warmte uit de grond en men laat de zon haar werk doen. De bunker doet ook dienst als batterij. De 264 lage energiewoningen genieten verder van de koelte van de groene parkzone met wadi’s en blotevoetenpaden voor de kinderen. Neen, er is geen hittestress meer in het hartje van de Koekenstad.
Weer naar de inhuldiging van het Pieter Ballonpark. De hapjes werden gemaakt met lekkers uit de vele samentuintjes van Sint-Andries. Vele wijkbewoners kunnen zeer goed koken, bestellen geen snel geleverde maaltijden maar genieten van samen eten en koken. Neen, sociale cohesie ontstaat niet via ipads en smartphones, maar door doodgewone warme contacten tussen mensen zonder sensoren en polsbandjes.
Er was op de naamgevingscommissie van ’t stad duidelijk vooropgesteld dat te veel mannen en te weinig vrouwen in aanmerking kwamen. Toevallig werd twee maanden geleden echter de naam van de vrouwelijke klimaatschepen toegekend aan het nieuwe bos op Ringland. Pieter Ballon had dus geluk …
(Team Klimaatrobuust Sint-Andries: liefdevoordewijk@gmail.com)